Czcionka
de

Składniki udanych projektów w ramach EZR

Każdy, kto uprawiał turystykę pieszą lub górską, docenia właściwe odżywianie podczas wysiłku. Nasz Szerpa pomoże Państwu znaleźć odpowiednie składniki, dzięki którym każdy projekt będzie miał szansę zakończyć się sukcesem.

Są nimi:

  • opis EZR,
  • informacje o kryteriach, jakie powinny spełniać dobre projekty,
  • informacje o czterech wymiarach zrównoważonego rozwoju,
  • propozycje ewentualnych tematów na spotkania.

Celowo skoncentrowaliśmy się przy tym tylko na kilku – naszym zdaniem kluczowych – aspektach. I tak powstał przepis na smaczne i pożywne danie na drogę.

Cztery kryteria dobrych projektów w ramach EZR

EZR to coś więcej niż tylko ochrona środowiska. Jednak liczne kryteria, które powinna spełniać, mogą być na początku trochę przytłaczające. Dlatego dobrze jest zawsze pamiętać o jej nadrzędnym celu, jakim jest wyposażenie młodych ludzi w kompetencje i umiejętności oraz zachęcenie do podejmowania działań na rzecz zmian w kierunku bardziej zrównoważonego społeczeństwa. W oparciu o ten cel i doświadczenia zebrane podczas spotkań młodzieży, Szerpa prezentuje cztery podstawowe kryteria dobrych projektów z zakresu EZR:

1. EZR ma na celu rozwijanie kluczowych kompetencji , czyli umiejętności podejmowania decyzji w oparciu o wiedzę o zrównoważonym rozwoju oraz zdolność do ich realizacji – samodzielnie, we współpracy z innymi lub poprzez aktywność polityczną. W ten sposób młodzież może przyczynić się do wprowadzenia trwałych zmian. Kompetencje kreatywne można zdefiniować bardziej szczegółowo poprzez 12 subkompetencji, z których kilka przytaczamy poniżej.EZR służy wspieraniu kompetencji w zakresie świadomego kształtowania siebie i otoczenia. Młodzi ludzie rozwijają kompetencje kluczowe (kompetencje przyszłości), dzięki którym mogą podejmować decyzje i działania w oparciu o nowo zdobytą wiedzę o zrównoważonym rozwoju. Samodzielnie, w grupie lub poprzez zaangażowanie polityczne, mogą przyczyniać się do wprowadzenia trwałych zmian. Kompetencje kluczowe obejmują 12 kompetencji szczegółowych: kompetencja przyjmowania różnych punktów widzenia i patrzenia z różnych perspektyw:

  • kompetencja wspierania i empatii dla siebie i innych,
  • kompetencja radzenia sobie z niepewnością i złożonością,
  • kompetencja współpracy i wspólnego podejmowania decyzji (partycypacji),
  • kompetencja motywacyjne (umiejętność motywowania siebie i innych do podejmowania działań i refleksji nad tym).

Młodzi ludzie uczą się:

  • bycia otwartymi na świat i przyjmowania nowych perspektyw,
  • okazywania empatii dla siebie i innych,
  • radzenia sobie z niepewnością i sprzecznościami,
  • podejmowania decyzji razem z innymi i
  • motywowania siebie i innych do działania.

Szczegółowy opis 12 subkompetencji znajduje się na stronie 685 publikacji „Spotkanie Młodzieży z Przyszłością”.

EZR powinna przyczyniać się do osiągnięcia 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych. Cele skupiają się na ludziach (people), planecie (planet), dobrobycie (prosperity), pokoju (peace) i partnerstwie (partnership) – określanych na podstawie angielskich terminów skrótem 5P.
Odniesienie do tych 17 celów wyraźnie pokazuje, że EZR to coś więcej niż tylko ochrona środowiska. Oprócz podstawowego wymiaru ekologicznego ważne są w niej także aspekty społeczne, ekonomiczne i kulturowe oraz połączenie lokalnych problemów i wyzwań z globalną perspektywą.

Jeden z Celów Zrównoważonego Rozwoju (Cel nr 4) odnosi się bezpośrednio do sprawiedliwej i jakościowej edukacji.

2. EZR oznacza naukę na trzech poziomach: poznawczym, społeczno-emocjonalnym i behawioralnym . Lub po prostu: uczenie się głową, sercem i rękami.

  • Poziom poznawczy to rozumienie wyzwań, jakie niesie ze sobą dążenie do zrównoważonego rozwoju wraz z całą złożonością jego różnorodnych uwarunkowań oraz poszukiwanie alternatywnych rozwiązań. Chodzi o zajęcie się na przykład tematem wzrostu gospodarczego, który z jednej strony podnosi (zazwyczaj) poziom dobrobytu, a z drugiej prowadzi do niszczenia środowiska. Dobre zestawienie metod można znaleźć w publikacji Kreisau-Initiative e. V. „Wszystkie ręce na pokład! Podręcznik do edukacji na rzecz transformacji społeczno-ekologicznej”.
  • Poziom społeczno-emocjonalny oznacza rozumienie podstawowych wartości z zakresu zrównoważonego rozwoju, rozwijanie współczucia dla innych ludzi i planety, jak również wzmacnianie motywacji do wprowadzania zmian. Można to zrobić na przykład za pomocą gier symulacyjnych takich jak „Rzeczywistość globalna”.
  • Poziom behawioralny wymaga podejmowania praktycznych działań na rzecz zrównoważonej transformacji. Na przykład poprzez kupowanie mniejszej ilości produktów i wybór towarów fair-trade (wymiar indywidualny), realizację projektu w szkole (wymiar społeczny) lub udział w demonstracjach (wymiar polityczny). Nadaje się do tego np. metoda „Odcisk dłoni”.

Aby umożliwić naukę na tych trzech poziomach, EZR oferuje różnorodne metody.

3. EZR powinna być spójna. A będzie wtedy, gdy młodzi ludzie będą mogli zastosować we własnym życiu to, czego się nauczyli. Inaczej mówiąc, chodzi nie tylko o przekazywanie wiedzy z zakresu zrównoważonego rozwoju, ale także o to, by nauka odbywała się w otoczeniu odpowiadającym jego zasadom. W przypadku spotkania młodzieży może to być przyjazd pociągiem lub autobusem (zamiast samolotem), wegetariańskie (w większości) posiłki lub solidarny system finansowania, dzięki któremu wszyscy będą sobie mogli pozwolić na uczestnictwo. W kontekście EZR mówi się wtedy o podejściu całościowym (Whole Institution Approach). Więcej informacji na ten temat znajduje się w części dotyczącej zrównoważonego rozwoju na spotkaniach młodzieży.

Dalsze informacje na temat EZR i aktualnej mapy drogowej UNESCO 2030 w języku angielskim i niemieckim można znaleźć tutaj.

Cztery wymiary zrównoważonego rozwoju

Model sferyczny, który opisujemy na naszej stronie, pokazuje, że zrównoważony rozwój ma cztery wymiary – ekologię, gospodarkę, społeczeństwo i kulturę, przy czym jego podstawę stanowi ekologia.

Innym modelem, który może nam pomóc zrozumieć zrównoważony rozwój, jest tak zwany model tortu weselnego (Wedding Cake). Reprezentuje on współczesne podejście do tematu a widać na nim dobrze, że gospodarka jest tylko najmniejszym elementem na samej górze tortu.

Model tortu weselnego wg Sztokholmskiego Resilience Centre

Źródło: Stockholm Resilience Centre 2016

Model ten jasno pokazuje, że biosfera (wymiar ekologiczny) stanowi podstawę, ponieważ bez wody, lasów, nienaruszonego klimatu itd. pozostałe wymiary w ogóle nie mogą istnieć. System gospodarczy jest z kolei osadzony w społeczeństwie. Jednocześnie zostały tu zaprezentowane powiązania z celami zrównoważonego rozwoju. Więcej informacji na ten temat w języku angielskim można znaleźć tutaj.

Do trzech wspomnianych wyżej wymiarów został dołączony jeszcze czwarty  –  kulturowy. Bo przecież oprócz fundamentu w postaci środowiska naturalnego, życia w społeczeństwie i aspektów ekonomicznych, chodzi także o kulturę zrównoważonego rozwoju (której należy się nauczyć). Obejmuje ona np. empatię dla innych żywych istot czy postawę „już wystarczy” zamiast „jeszcze więcej”.