Grupa i procesy grupowe
Błękitne niebo i ciepłe promienie słońca towarzyszą wspinaczom w drodze na szczyt. Nagle pojawia się orzeźwiający podmuch wiatru, który obecny z nimi Szerpa postrzega jako zapowiedź burzy śnieżnej.
Umiejętność interpretacji zjawisk pogodowych jest bardzo ważna podczas ekspedycji górskiej. Pozwala przewidzieć nadchodzące zmiany i właściwie się na nie przygotować. Zmiany są także częścią procesów grupowych. Korzystając z odpowiedniego modelu, można nauczyć się je interpretować i oswoić się z nimi, a następnie dostosować program spotkania do aktualnej fazy grupowej.
W edukacji dla zrównoważonego rozwoju procesy grupowe dominują nad indywidualnym uczeniem się. W tym kontekście znajomość zjawisk zachodzących w grupie jest ważna.
Dynamika grupowa
Każdy proces uczenia się w edukacji pozaformalnej (p. rola osoby dorosłej) opiera się na budowaniu relacji pomiędzy osobą prowadzącą a osobami uczącymi się, a także między poszczególnymi osobami w grupie. Jakość tych relacji ma bezpośredni wpływ na poziom zaangażowania w proces samokształcenia i jego przebieg.
Jednym z zadań osoby prowadzącej jest obserwowanie tego, co dzieje się w grupie. Bierze się pod uwagę poniższe aspekty:
- Jaki jest poziom zaangażowania poszczególnych osób w pracę? Czy ktoś dominuje? Czy ktoś jest cichy i niezaangażowany w pracę? Czy ktoś potrzebuje wsparcia?
- Jakie są role w grupie? Czy ktoś przejmuje pozycję liderską? Czy ktoś znajduje się poza grupą?
- Jakie są relacje w grupie? Jak odnoszą się do siebie poszczególne osoby?
- Jaki jest poziom energii w grupie? Czy niektórzy są zmęczeni? Czy mają energię do działania?
- Czy wszyscy mają równe szanse? Czy każda z osób w grupie ma możliwość wypowiedzenia się? Czy uwzględnione są indywidualne potrzeby i możliwości uczenia się poszczególnych osób?
Proces grupowy
Proces grupowy zawiera w sobie fazy, przez które przechodzi grupa w trakcie wspólnej pracy. Dzięki znajomości tych faz możemy zaplanować i dostosować nasze działania do sytuacji.
Więcej na temat procesu grupowego i metod, które można wykorzystać w poszczególnych fazach, znajduje się w naszym przewodniku.